Meslek hastalığı, çalışanın iş yerinde bulunduğu süreçte işe bağlı tekrarlanan sebeplerden meydana gelen geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engelliliktir. Meslek hastalığı nedeniyle tazminat ise bir iş yerinde sigortalı olarak çalışan işçinin meslek hastalığı nedeniyle uğradığı elem, keder ve iş gücü kaybının tazmini amacıyla işverence bedeldir. Bu yazımızda meslek hastalığı nedeniyle ilişkin genel bilgiler paylaşılmış olup, hukuki uyuşmazlığınıza ilişkin detaylı bilgi için iletişim bölümündeki bilgilerden Çapa Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.
Meslek Hastalığı Nedir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14. Maddesi ile meslek hastalığı tanımlanmıştır. Meslek hastalığı; sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 3. Maddesinin l bendi ile de meslek hastalığı tanımlanmıştır. İşbu Kanuna göre de meslek hastalığı, mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığıdır. Meslek hastalığı, işi görürken meydana gelmektedir. Ancak işin görülmesi esnasında süreklilik ve devamlılık arz eden bir durumun mevcudiyeti halinde meslek hastalığından söz edilebilecektir. Bir diğer anlatımla çalışma sürecinden kaynaklı işçinin sağlığı bozulmuş olmalıdır.
Meslek Hastalıkları Nelerdir?
Meslek hastalıkları Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nün 5. Maddesi ile sıralanmıştır. Söz konusu tüzüğün ekinde bulunan A,B,C,D,E tabloları ile de ayrıntılı olarak geçici, tam ve hangi oranlarda mesleki hastalığa sahip olunduğu belirlenmiştir.
- Baş arızaları (kafa kemikleri, nöroloji, nöröşirürji, psikiyatri arıza ve hastalıkları)
- Göz arızaları
- Kulak arızaları
- Yüz arızaları
- Boyun arızaları
- Göğüs hastalıkları
- Omuz ve kol arızaları
- El bileği ve el arızaları
- El parmakları arızaları
- Omurga arızaları
- Karın hastalık ve arızaları,
- Pelvis ve alt ekstremite arızaları
- Endokrin, metabolizma, kollagen doku, periferik damar hastalıkları, hematolojik ve romotoid hastalıklar
- Deri arızaları ve yanıklar.
Meslek Hastalıklarının Şartları
- İşçi olma; meslek hastalığı nedeniyle tazminat davası açılabilmesi için talepte bulunan kişinin sigortalı işçi olması gerekmektedir.
- İşin devamı süresinde olması; meslek hastalığı işin yürütülmesi esnasında meydana gelmelidir.
- Belirli süre; meslek hastalığı işçinin iş yerinde belirli bir süre çalışması neticesinde meydana gelmelidir. Ani bir şekilde meydana gelen bedensel rahatsızlıklar iş kazası olarak tanımlanacaktır.
- Hastalık; meslek hastalığı Sosyal Sigortalar Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nde yer alan hastalıklardan biri olmalıdır.
Meslek Hastalığı Nasıl Tespit Edilir?
Ülkemizde meslek hastalığı Çalışan, bir rahatsızlık hissettiğinde ilk başvuracağı kişi doktordur. İlk muayene doktor tarafından yapılmaktadır. Bu bakımdan doktorların, hastalığın mesleki nitelikte olduğuna dair teşhisleri, sonraki adımlara özellikle hukuki yollara geçilebilmesi açısından büyük öneme sahiptir.
Bununla birlikte günümüzde çalışanların işe giriş süreçlerinde sağlık raporları detaylı olarak alınmaktadır. Buradaki amaç, ileride bu iş yerinde çalışmaktan kaynaklı meslek hastalığının meydana gelip gelmediğinin tespitidir.
Meslek Hastalığının Bildirim Süresi
İşverenin meslek hastalığını öğrenmesinden itibaren üç gün içerisinde ilgili kuruma bildirmesi gerekmektedir. 5510 sayılı Kanun’un 14. Maddesi ile de bildirim süresi düzenlenmiştir. Meslek hastalığının dördüncü maddenin birinci fıkrasının;
a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından,
b) (b) bendi kapsamındaki sigortalı bakımından ise kendisi tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.
Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat Davası Nedir?
Meslek hastalığı nedeniyle işçi, işverene karşı maddi ve manevi tazminat davası ikame edebilecektir. İşçi, meslek hastalığı nedeniyle açacağı maddi tazminat davası ile işverenden sağlık giderlerinin karşılanmasını, geçici iş göremezlik ödeneğini, sürekli iş göremezlik ödeneği, ölüm geliri, evlenme ödeneği ve cenaze giderleri talep edilebilecektir. Çünkü işçi bir süre ya da hayatının tamamı boyunca çalışamayacaktır.
Meslek hastalığı nedeniyle manevi tazminat davasında ise işçi mesleki hastalığı sebebiyle uğramış olduğu psikolojik yıpranma, elem, keder ve ıstıraba yönelik talep edeceği bedeldir. Meslek hastalığı nedeniyle tazminat davasında önem arz eden en önemli hususlardan biri de tarafların kusur oranları, işçinin maluliyet oranı ve işçinin son geliridir. Maddi tazminat işçinin meslekte güç kaybı sebebiyle ikame edilmektedir. Bir diğer deyişle işçinin mesleki ve sosyal hayatında bedensel bir kaybın söz konusu olması gerekmektedir.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Meslek hastalığı nedeniyle tazminat davalarında görevli mahkeme; İş Mahkemesi’dir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 6. Maddesi uyarınca meslek hastalığı nedeniyle tazminat davasında yetkili mahkeme;
- Davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesi,
- Davalı birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yeri mahkemesi ya da
- İş kazasından doğan tazminat davalarında, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer ile zarar gören işçinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir.
Zamanaşımı Kavramı
Meslek hastalığı nedeniyle açılacak olan tazminat davasında zamanaşımı süresi 10 yıldır. 10 yıl meslek hastalığının öğrenildiği tarihten itibaren başlamaktadır.
Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat Davalarında Arabuluculuk Uygulanır Mı?
Meslek hastalığı nedeniyle tazminat davası, zorunlu arabuluculuğa tabi değildir.
Meslek Hastalığı Hangi Kuruma Bildirilmelidir?
Meslek hastalığı, hastalığın işverence öğrenildiği tarihten itibaren 3 gün içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmelidir. İşveren meslek hastalığı bildirimini yapmakla yükümlüdür. Belirlenen süre içerisinde SGK’ya bildirilmeyen, geç bildirilen veya yanlış bildirilen meslek hastalıkları yönünden işveren idari para cezasına çarptırılır. 2023 yılı için meslek hastalığını bildirmemeye dayalı olarak kesilen idari para cezası 11.645,00-TL’den başlamaktadır.
Meslek Hastalığı Maluliyet Raporlarına İtiraz Edilebilir Mi?
Yukarıda da belirttiğimiz üzere meslek hastalığına yakalanan işçinin tıbbi muayeneden geçmesi ve doktor ve/veya heyetçe mesleki hastalıktan malul olduğuna dair maluliyet raporu hazırlanması gerekmektedir. Doktor raporları doğrultusunda Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından işçiye malullük aylığı bağlanacaktır. Ancak maluliyet oranına Sosyal Güvenlik Kurumu ya da işçi tarafından itiraz edilebilecektir.
İş Kazası İle Meslek Hastalığı Arasındaki Fark Nedir?
İş kazasının aniden gerçekleşmektedir. Bununla birlikte meslek hastalığı uzun bir süre zarfında oluşmaktadır. İş kazası aniden gerçekleşen beklenmedik bir anda ortaya çıkarken, meslek hastalığının oluşabilmesi için tekrarlanan uzun bir süre gerekmektedir. Buna ek olarak iş kazası işin yapılması sebebiyle ortaya çıkmayabilir. Örneğin; işten eve dönerken geçirilen trafik kazası ya da mesai saatleri esnasında geçirilen kalp krizi iş kazası olurken meslek hastalığının çalışma koşullarından ve çalışma şeklinden ve en nihayetinde çalışma süresince meydana gelebilir.
İş kazası ile meslek hastalığı arasındaki son fark ise; iş kazasının işçinin o işyerinde çalıştığı süre yani sigortalı olduğu süre içerisinde gerçekleşmesi gerekirken, meslek hastalığı işçinin işten ayrılmasından, emekli olmasından sonra ortaya çıkması da söz konusu olabilecektir.
