Uzlaşma prosedürü ceza hukuku kapsamında hayatımıza 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5271 sayılı Ceza Muhakemeleri Kanunu ile birlikte girmiştir.
Uzlaşma ile müşteki ile şüpheli kişi arasındaki cezai nitelikte bir çözüm süreci oluşturmaktadır.
Bu yazımızda uzlaşma/ uzlaştırmaya ilişkin genel bilgiler paylaşılmış olup, hukuki uyuşmazlığınıza ilişkin detaylı bilgi için iletişim bölümündeki bilgilerden Çapa Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.
Uzlaşma Nedir?
Uzlaşma, ceza muhakemesine ilişkin bir kavram niteliğindedir. Buna göre uzlaşma, mağdur ile şüpheli arasında meydana gelen cezai nitelikteki olay, söz ya da eylem neticesinde tarafların anlaşması, sulh olmasıdır. Bunun için mağdur tarafa uğramış olduğu zarar neticesinde bir bedel öder veyahut bir özür dileyebilir.
Buradaki asıl amaç mağdur olan kişi ve/veya kişilerin zararının giderilmesi ile birlikte uzun yargılama sürecinin de önüne geçmektir.
Uzlaşma ile birlikte şüpheli ya da fail olan kişi cezai bir yaptırıma tabi tutulmayacaktır. Uzlaşmadaki en önemli kişilerden biri de her iki taraftan da bağımsız olan uzlaştırmacıdır. Neticeten uzlaştırma ile onarıcı adalet sağlanmak istenmektedir.
Uzlaştırma Şartları Nelerdir?
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.253 kapsamında uzlaştırma düzenlenmiştir. Buna göre;
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olanlar hariç olmak üzere; diğer kanunlarda yer alan suçlarla ilgili olarak uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, kanunda açık hüküm bulunması gerekir (CMK m.253/2),
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı olsa bile, (…)89 cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ve ısrarlı takip suçunda (madde 123/A), uzlaştırma yoluna gidilemez (CMK m.253/3),
- Uzlaştırma kapsamına giren bir suçun, bu kapsama girmeyen bir başka suçla birlikte aynı mağdura karşı işlenmiş olması hâlinde de uzlaşma hükümleri uygulanmaz (CMK m.253/3 – Ek Cümle),
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlı suçlar (CMK m.253/1-a),
Uzlaştırma Nasıl Yapılır?
Uzlaştırmacıya ulaşan taraf bilgileri ve sair evraklar neticesinde uzlaştırmacı mağdur ve şüpheli taraf ile iletişime geçer. Taraflar uzlaştırma görüşmelerine asil olarak kendileri katılabileceği gibi vekil ettikleri avukatları ya da var ise kanuni temsilcisi vasıtasıyla katılabilirler.
Uzlaştırma sürecinde uzlaştırmacı her iki tarafında taleplerini dinler ve tarafları ortak bir noktada buluşturmaya çalışır. Eğer ki taraflar uzlaştırma görüşmelerine katılmaz ise uzlaşamamış kabul edilirler.
Uzlaşmaya Tabi Suçlar
Aşağıdaki suçlarda, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması girişiminde bulunulur:
- Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı suçlar.
- Mağdurun veya suçtan zarar görenin gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi olması koşuluyla, suça sürüklenen çocuklar bakımından ayrıca, üst sınırı üç yılı geçmeyen hapis veya adli para cezasını gerektiren suçlar (CMK m.253/1-c),
- Şikayete bağlı olup olmadığına bakılmaksızın, Türk Ceza Kanununda yer alan;
– Kasten yaralama (m. 86; m. 88),
– Taksirle yaralama (m. 89),
– Tehdit (m. 106/1),
– Konut dokunulmazlığının ihlali (m. 116),
– İş ve çalışma hürriyetinin ihlali (m. /117/1; m. 119/1-c),
– Hırsızlık (m. 141),
– Güveni kötüye kullanma (m. 155),
– Dolandırıcılık (m. 157),
– Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi (m. 165),
– Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (m. 234),
– Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (m. 239),
Suçları uzlaşmaya tabidir.
Uzlaştırma ve Hükmün Açıklamasının Geri Bırakılması
Sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) yönünde karar verilmesi halinde sanık belirtilen denetim süresi içerisinde suç işlememesi ve denetim koşullarını ihlal etmemesi gerekmektedir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin karar alınabilmesi için ilgili mahkeme tarafından yeni bir duruşma günü tayin edilir. Eğer ki bu davaya konu olan suç uzlaştırmaya tabi bir suç ise duruşma günü verilmeden önce mahkeme tarafından dosya uzlaştırmacıya gönderilir.
Uzlaştırma Müzakerelerinin Süresi Ne Kadardır?
Uzlaştırmacı, dosya içindeki belgelerin birer örneği kendisine verildikten itibaren en geç otuz gün içinde uzlaştırma işlemlerini sonuçlandırır. Uzlaştırma bürosu bu süreyi her defasında yirmi günü geçmemek üzere en fazla iki kez daha uzatabilir.
Uzlaştırmacı Nasıl Belirlenir?
Uzlaştırmacı, uzlaşmaya konu olan ceza dosyasına bakan Cunhuriyet Savcısı tarafından belirlenir. Her bir adliyede uzlaştırma komisyonları kurulur. Bu komisyonlarda yeterli sayıda savcı ve uzlaştırmacı bulunmalıdır. Cumhuriyet Savcılarınca dosyaya uzlaştırmacı listesinden uzlaştırmacı tayin edilir.
Uzlaştırmacıya Para Ödenir Mi?
Uzlaştırmacıya Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen tarifeye göre ücret ödenir. Uzlaştırmacı ücreti ve diğer uzlaştırma giderleri, yargılama giderlerinden sayılır. Uzlaşmanın gerçekleşmesi halinde bu giderler Devlet Hazinesi tarafından karşılanır.
