Müddetname, hukuk sistemimizde önemli bir belge türü olarak bir hukuki işlem veya olayın belirli bir zaman dilimi içinde gerçekleşmesi gereken durumlarda kullanılan bir evraktır. Müddetname hukukumuzda birçok alanda önemli bir belge türü olmakla birlikte İnfaz Hukuku açısından ehemmiyeti büyüktür. Bu makalede, müddetname kavramının hukuki mahiyeti, işlevi, türleri, alınma usulü ve önemi izah edilecektir.
Müddetname Nedir?
Müddetname; hukuki bir kavram olarak, mahkeme kararlarının veya diğer yasal işlemlerin geçerlilik süresini tayin eden resmi bir belgedir. Bu belge, akdedilen bir sözleşmenin, verilen bir izin belgesinin veya tesis edilen bir mahkeme kararının ne kadar müddetle hüküm ifade edeceğini gösterir. Müddetnameler, hukuki süreçlerde zamanın ehemmiyetini vurgulayarak tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenler.
Müddetname; Ceza Hukuku bakımından 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 20/4 maddesinde tanımlanmıştır:
“(4) Hükümlüye, Cumhuriyet Başsavcılığınca düzenlenen ceza infaz kurumuna alındığı ve salıverileceği tarih ile ceza süresini ve cezanın hangi hükme ilişkin bulunduğunu belirten bir belge verilir.”
Müddetname Çeşitleri
Her bir müddetname türü, farklı hukuki amaçlara hizmet eder ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak tanzim edilmelidir.
Müddetname çeşitleri, kullanım amaçlarına ve ilgili hukuki alanlara göre farklılık göstermektedir. Yaygın olarak kullanılan müddetname çeşitleri aşağıda belirtilmiştir.
- Ceza İnfaz Müddetnamesi: Hükümlünün cezaevinde geçireceği süreyi ve şartlı tahliye tarihini gösterir. Ceza İnfaz Kanunu’na göre düzenlenir ve infaz sürecinin temelini oluşturur. Bu belge, hükümlünün ceza süresini, denetimli serbestlik koşullarını, infaz rejimini ve tahliye tarihini içerir. Hükümlünün ceza infaz sürecini planlamak ve yönetmek, infaz işlemlerinin düzenli ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlamak ve hükümlünün hak ve yükümlülüklerini içermektedir.
- İcra Emri: Borçlunun borcunu ödemesi için verilen süreyi gösterir. İcra ve İflas Kanunu’na göre düzenlenir ve icra takibinin başlatılması için gereklidir. Bu belge, borçluya borcunu ödemesi için belirli bir süre tanır ve aksi takdirde haciz işlemlerinin başlatılacağını bildirir.
- Sözleşme Süresi: Bir sözleşmenin ne kadar süreyle geçerli olduğunu gösterir. Türk Borçlar Kanunu’na göre düzenlenir ve sözleşmenin taraflarını bağlar. Bu belge, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihlerini, fesih koşullarını ve diğer önemli hükümleri içerir.
- Miras Hukuku: Mirasın paylaştırılması için verilen süreyi gösterir. Bu belge, mirasçıları, miras paylarını ve mirasın nasıl paylaştırılacağını gösterir.
- Fikri Mülkiyet Hukuku: Patent veya telif hakkının korunma süresini gösterir. Sınai Mülkiyet Kanunu’na göre düzenlenir. Bu belge, patent veya telif hakkının ne kadar süreyle korunacağını ve hak sahibinin haklarını gösterir.
Müddetname Neden Önemlidir?
Müddetname, hukuki süreçlerde zamanın yönetimi ve hak kayıplarının önlenmesi için önemli bir belgedir. Bir mahkeme kararının, sözleşmenin veya diğer hukuki işlemlerin geçerlilik süresini belirleyerek hukuki belirsizlikleri ortadan kaldırır ve düzeni sağlar. Tarafların hak ve yükümlülüklerini belirli bir zaman dilimiyle sınırlandırarak hukuki süreçlerin öngörülebilir ve düzenli bir şekilde ilerlemesine katkıda bulunur.
İnfaz hukukunda müddetname, hükümlünün cezasının infaz sürecini düzenleyen bir belgedir. Hükümlünün cezaevinde ne kadar kalacağını, ne zaman koşullu salıverileceğini ve ne zaman tahliye olacağını göstererek infaz sürecini belirler ve yönetir.
Müddetname Hesaplaması
Müddetname düzenlenirken “suç tarihi” dikkate alınmalıdır ve ve sonradan yürürlüğe giren infaz yasaları da göz önüne alınarak ayrı ayrı bir bütün olarak uygulanarak, hükümlünün lehine olan uygulanır. Yasal dayanakları;
- 5237 sayılı Türk Ceza Kanun’un 7/3. maddesi,
- 5252 sayılı Kanun 9/3. maddesi,
- Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 25.05.1999 tarih 133 esas ve 142 sayılı kararıdır.
Koşullu salıverme hariç olmak üzere infaz hükümleri derhal uygulanır. Müddetnamede suç tarihi, uygulanan kanun maddeleri, hükümlünün yaşı, tutukluluk süresi, mükerrerlik durumu ve koşullu salıverilmeden geri alınan ceza dikkate alınır.
Müddetname Nasıl ve Nereden Alınır?
Müddetname almak için hükümlünün veya avukatının herhangi bir başvuruda bulunmasına gerek yoktur. Belge, savcılık tarafından hükümlünün cezaevine giriş yaptığında hazırlanır ve cezaevi idaresi tarafından tebliğ edilir. Ceza infaz kurumu, hükümlünün cezaevine girmesiyle birlikte gerekli bilgileri savcılığa iletir ve savcılık da bu bilgileri kullanarak müddetnameyi oluşturur.
Müddetname Belgeleri Nelerdir?
Müddetname, Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanır ve hükümlüye verilir. Bu belge, hükümlünün infaz süreci boyunca başvuracağı temel kaynaklardan biridir.
Müddetname Başvurusu için Gerekli Belgeler
- Başvuru Dilekçesi: Müddetname talebini detaylı bir şekilde açıklayan, gerekçeleri ve talebin dayanaklarını net bir şekilde ifade eden bir dilekçe hazırlanması gerekmektedir.
- Kimlik Belgesi: Nüfus cüzdanı, kimlik kartı gibi resmi ve geçerli bir kimlik belgesinin aslı veya noter onaylı bir sureti gerekmektedir.
- Vekaletname: Başvuru bir avukat aracılığı ile yapılıyorsa avukatın yetkili olduğunu gösteren vekaletnamenin aslı veya noter onaylı bir sureti sunulmalıdır.
- Dava Dosyası veya Mahkeme Kararı Fotokopisi: Müddetname talebi, devam eden bir dava ile ilgili ise, ilgili dava dosyasının veya mahkeme kararının fotokopisi eklenmelidir.
Müddetname Nerede Kullanılır?
Müddetname, hukuki işlemlerde ve sözleşmelerde belirlenen süreleri düzenleyen resmi bir belgedir. Sözleşme hukukunda (kira, iş, eser, satış), borçlar hukukunda (satış sözleşmeleri, ödeme planları), ticaret hukukunda (ticari sözleşmeler, çek ve senetler), idare hukukunda (ihale ilanları, inşaat ruhsatları), medeni hukukta (miras hukuku, vakıf kurma) ve fikri mülkiyet hukukunda (patent başvuruları, marka tescili) yaygın olarak kullanılır. Müddetname, tarafların hak ve yükümlülüklerini netleştirerek hukuki ilişkilerde zamanın önemini vurgular ve olası anlaşmazlıkların önüne geçer. İnfaz Hukukunda ise müddetname;
- Cezaevinde: Hükümlünün ceza süresini, infaz koşullarını ve tahliye tarihini belirlemede kullanılır.
- Denetimli Serbestlik: Hükümlünün denetimli serbestlik şartlarını değerlendirmede ve süresini belirlemede kullanılır.
- Koşullu Salıverilme: Hükümlünün koşullu salıverilme şartlarını değerlendirmede kullanılır.
- Mahkemelerde: Hükümlünün ceza infaz süreciyle ilgili davalarda delil olarak kullanılabilir.
Müddetnameye Nasıl İtiraz Edilir?
Müddetnamedeki bilgilerin gerçeği yansıtmadığı kanaatinde olan; infaza ilişkin savcı, hükümlünün avukatı veya hükümlü bu hususa ilişkin itirazını kararı veren infaz hâkimliğine sunacağı bir dilekçe ile ileri sürebilir.
Ceza İnfaz Kanunu 98. Maddesine Göre;
“(1) a) Mahkûmiyet hükmünün yorumunda duraksama olursa veya sonradan yürürlüğe giren kanun hükmünün Türk Ceza Kanununun 7. maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekirse, hükmü veren mahkemeden,
b) Çektirilecek cezanın hesabında duraksama olursa ya da cezanın kısmen veya tamamen yerine getirilip getirilemeyeceği ileri sürülürse, infaz hâkimliğinden duraksamanın giderilmesi veya yerine getirilecek cezanın belirlenmesi için karar istenir.
(2) Birinci fıkra uyarınca yapılan başvurular cezanın infazını ertelemez. Ancak, mahkeme veya infaz hâkimliği olayın özelliğine göre infazın ertelenmesine veya durdurulmasına karar verebilir.”
Müddetnameye itiraz nedenleri arasında şunlar yer alabilir:
- Suçun Ortadan Kalkması: Hükümlünün cezaevindeyken işlediği fiilin, sonradan yapılan yasal düzenlemelerle suç olmaktan çıkarılması durumu.
- Uzlaşma Kapsamına Giren Suçlar: Hükümlünün işlediği suçun sonradan uzlaşma kapsamına alınması (bu durum, infazın durdurulması için bir gerekçe oluşturabilir).
- Koşullu Salıverilme Süresinde Hata: Koşullu salıverilme (şartlı tahliye) süresinin hesaplanmasında yanlışlık yapılması.
- Denetimli Serbestlik Süresinin Belirlenmesinde Hata: Denetimli serbestlik süresinin hatalı belirlenmesi.
- Cezaların Birleştirilmesinde (İçtima) Hata: Cezaların birleştirilmesi (içtima) sırasında yanlış uygulama yapılması.
- Mükerrerlik Yanılgısı: Tekrar suç işlememiş olan bir hükümlünün, mükerrer suç işlemiş gibi kabul edilmesi.
- Koşullu Salıverilme Süresini Etkileyen Yasal Değişiklikler: İnfaz Kanunu’nda yapılan yeni düzenlemelerle koşullu salıverilme süresinin değişmesi (bu durumda, suçun işlendiği tarihteki yasa hükümleri dikkate alınır).
4675 Sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu’na Göre;
“İnfaz hâkiminin kararlarına karşı şikâyetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, tebliğden itibaren iki hafta içinde Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. Kanunlarda infaz hâkiminin onayına tabi olduğu belirtilen hususlarda da bu hüküm uygulanır.”
İtiraz süresi, müddetnamenin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün, her halükarda yapıldığı tarihten itibaren 30 gündür. Ancak, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, müddetnameye her zaman itiraz edilebilir. Ceza infaz kurumu veya ilgili mahkeme, itirazı değerlendirir ve kararını hükümlüye bildirir. İtiraz kabul edilirse müddetname düzeltilir, reddedilirse hükümlü infaz hâkimliğine başvurabilir. İnfaz hâkimliğinin kararına karşı da temyiz yoluna gidilebilir.
5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 268. Maddeye Göre;
“(1) Hâkim veya mahkeme kararına karşı itiraz, kanunun ayrıca hüküm koymadığı hâllerde 35 inci maddeye göre ilgililerin kararı öğrendiği günden itibaren iki hafta içinde kararı veren mercie verilecek bir dilekçe veya tutanağa geçirilmek koşulu ile zabıt kâtibine beyanda bulunmak suretiyle yapılır. Tutanakla tespit edilen beyanı ve imzayı mahkeme başkanı veya hâkim onaylar. 263 üncü madde hükmü saklıdır.
(2) Kararına itiraz edilen hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltir; yerinde görmezse en çok üç gün içinde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie gönderir.”
Hükümlünün müddetnameye dair itirazının reddi halinde, bu karara karşı da hukuki yollar açıktır. Hükümlü, kararı veren hâkim veya mahkemeye yeniden başvurarak itirazını yineleyebilir. Bu durumda, hâkim veya mahkeme, itirazı yerinde görürse kararını düzeltebilir. Aksi takdirde, itirazı incelemeye yetkili olan mercie 3 gün içerisinde intikal ettirir. Bu merciin vereceği karar kesindir ve bu karara karşı herhangi bir itiraz yolu bulunmamaktadır. Ancak, hükümlünün müddetnameye yönelik ilk itirazı, hükmü veren mahkeme tarafından reddedilirse, bu karara karşı 7 gün içinde itiraz merciine başvurulabilir.
Müddetname Geldikten Sonra Ne Olur?
Müddetname geldikten sonra hükümlünün infaz süresi belirlenmiş olur. Bu belgede, hükümlünün ne kadar süre cezaevinde kalacağını, koşullu salıverilme tarihini ve diğer infaz detaylarını içerir. Müddetname geldikten sonra, hükümlüye tebliğ edilir ve infaz süreci resmi olarak başlar. Cezaevi idaresi, müddetnamedeki bilgilere göre infaz işlemlerini yürütür. Hükümlü, işbu belgedeki bilgilere göre ceza infaz sürecini takip edebilir ve haklarını bilebilir. Koşullu salıverilme tarihine yaklaşıldığında, hükümlü bu haktan yararlanmak için başvuruda bulunabilir. Müddetname, hükümlünün ceza infaz sürecini takip etmesi ve haklarını bilmesi açısından büyük önem taşır.
Müddetname Örnekleri
Müddetname, hukuki süreçlerde sıklıkla kullanılan, kendine özgü yapısı ve formatı olan bir belgedir. Aşağıda verilen örnekler, müddetnamenin farklı alanlarda nasıl kullanıldığını göstermektedir.
1- Satış Sözleşmesi Müddetnamesi:
Satış sözleşmelerinde, ürünün teslim tarihi, ödeme tarihi ve garanti süresi gibi hususlar müddetname ile belirlenir. Örneğin:
“Satıcı, işbu sözleşme konusu ürünü, alıcıya 15.05.2024 tarihine kadar teslim etmekle yükümlüdür.”
“Alıcı, ürün bedelini, teslim tarihinden itibaren 10 gün içinde ödemekle yükümlüdür.”
2- Hizmet Sözleşmesi Müddetnamesi:
Hizmet sözleşmelerinde, hizmetin başlama ve bitiş tarihleri, hizmetin sunulma süresi ve ödeme zamanları müddetname ile belirlenir. Örneğin:
“İşbu sözleşme, 01.04.2024 tarihinden 01.04.2025 tarihine kadar bir yıl sürelidir.”
“Hizmet, sözleşme süresi boyunca, haftada 5 gün, günde 8 saat olarak sunulacaktır.”
3- İnşaat Sözleşmesi Müddetnamesi:
İnşaat sözleşmelerinde, inşaatın başlama ve bitiş tarihleri, aşamaların tamamlanma süreleri ve teslim tarihi gibi hususlar müddetname ile belirlenir. Örneğin:
“İnşaat, 01.06.2024 tarihinde başlayacak ve 01.06.2025 tarihinde tamamlanacaktır.”
“İnşaatın temel aşaması, 3 ay içinde tamamlanacaktır.”
4- Ortaklık Sözleşmesi Müddetnamesi:
Ortaklık sözleşmelerinde, ortaklığın süresi, ortakların katılım payları ve kar payı dağıtım zamanları müddetname ile belirlenir. Örneğin:
“İşbu ortaklık sözleşmesi, 5 yıl sürelidir.”
“Kar payı dağıtımı, her yılın sonunda yapılacaktır.”
5- Vasiyetname Müddetnamesi: Vasiyetnamelerde, vasiyet edenin ölümünden sonra vasiyetin yerine getirilme süresi ve vasiyetnamenin geçerlilik süresi gibi hususlar müddetname ile belirlenir. Örneğin:
“Vasiyetname, vasiyet edenin ölümünden sonra 1 yıl içinde yerine getirilecektir.”
MÜDDETNAME (Mahkumlar İçin)
Cumhuriyet Başsavcılığı :
Cumhuriyet Başsavcılığı Dosya No :
Cezaevi Hükümlü Defter Numarası :
HÜKÜMLÜ KİMLİK BİLGİLERİ
T.C. Kimlik No :
Adı ve Soyadı :
Baba Adı :
Ana Adı :
Doğum Tarihi :
Doğum Yeri :
Nüfusa Kayıtlı Olduğu İl ve İlçe :
İkametgah Adresi :
CEZA BİLGİLERİ
HÜKMÜ VEREN MAHKEME :
MAHKEME ESAS NO :
KARAR NO :
SUÇ TARİHİ / TARİHLERİ :
CEZASI
Ceza Süresi ve Ceza Türü :
İnfaz Türü :
CEZAEVİNE GİRİŞ TARİHİ :
HAKEDEREK TAHLİYE TARİHİ :
KOŞULLU SALIVERİLME TARİHİ :
Ad Soyad Sicil No
Cumhuriyet Savcısı
NOT : …….. 1 NOLU L TİPİ KAPALI CEZA İNFAZ KURUMUNA
İşbu müddetname Ankara … İnfaz Hakimliği’nin 2025/..Esas ve 2025/ …. Karar sayılı içtima kararına istinaden düzenlenmiştir.
Hükümlüye ait hapis cezalarının suç türü 5275 Sayılı Yasanın geçici 6. Maddesindeki istisna suçlardan olmadığından yasada öngörülen denetimli serbestlik süresi 3 yıldır. Şartlarını taşıması halinde faydalanabilecektir.
Müddetnamenin hükümlüye tebliği rica olunur.
